毛尔盖·桑木旦.jpg      毛尔盖·桑木旦嘉措大师(དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་རྒྱ་མཚོ།,1914—1993),现代著名藏族学者,在藏族语言、历史、宗教、文学、藏医药以及天文历算等研究方面著作等身,成就显著,被广大藏族僧俗民众誉为玛哈班智达(མ་ཧྰ་པཎྚི་ཏ།,即大学者)。1914年农历11月上旬,毛尔盖·桑木旦大师于诞生于今四川省阿坝州松潘县毛尔盖(དམུ་དགེ)地区的一个农民家庭,八九岁时开始学习藏文。11岁(1924)时入松潘毛尔盖吉祥法轮寺(དམུ་དགེ་བཀྲ་ཤིས་འཁོར་ལོ་དགོན།)为僧,由德仓赤根洛桑丹贝尼玛(བདེ་ཚང་ཁྲི་རྒན་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་ཉི་མ།)授沙弥戒,赐法名洛桑桑木旦(བློ་བཟང་བསམ་གཏན།),开始学习佛学知识和传统文化。

      20岁(1933)时来到拉卜楞寺(བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ།),进入该寺闻思学院(ཐོས་བསམ་གླིང་།)继续深造。由于学经刻苦,思维敏捷,经常在因明辩论中取得优异的成绩,毛尔盖·桑木旦之名逐渐从拉卜楞寺传扬到其他藏区。这个时期开始为部分僧人传授知识,同时担任国立拉卜楞青年喇嘛职业学校[1]藏语文教师。1943年以优异的成绩考取格西学位,1947年获多然巴学位。

      解放后,于1950年受六世贡唐仓大师委派赴北京,到京后受到喜饶嘉措大师的照顾,先后受到时任中央民族事务委员会领导李维汉、乌兰夫、杨静仁的接见。在杨静仁的安排下,放弃到高校学习汉语和英语的想法,在国家民委三司从事汉藏翻译和校对工作。1951年,参加了《中央人民政府和西藏地方政府关于和平解放西藏办法的协议》(即“十七条协议”)的校订工作。1952年调回四川省阿坝州。1955年3月1日担任阿坝州教育处副处长,兼任阿坝州《岷江报》(今《阿坝日报》)藏文版编辑。1956年当选为阿坝州人大代表。1957年当选为第一届政协阿坝州委员。1959年再赴北京参加《汉藏对照词典》和《毛泽东选集》第一卷藏文版的译审工作,期间参加了国庆十周年庆典活动。文化大革命时受到批斗。1973年60岁时得到平反。1977年12月当选为政协四川省第四届常务委员。1978年开始参与《藏汉大辞典》的编写,同年当选阿坝州政协副主席。1983年当选为政协四川省第五届常务委员,同年再次当选为阿坝州政协副主席。从80年代开始致力于藏族文化发展和民族教育事业,曾在阿坝县、若尔盖县、红原县等地多次举办藏语文教师培训班,同时在川、甘、青、藏等藏区及中央民族学院等民族院校多次举办专题讲座,1989年被评为教授。历任第七届全国政协委员、中国佛教协会理事、中国民族史学会理事、中国民族语言学会理事、中国民族古文字研究会名誉副会长、四川省民族研究会副理事长、中国西南民族研究会和南方少数民族哲学思想史学会顾问、中国藏语系高级佛学院研究室研究员、西藏天文历算研究会名誉副会长、西北民族学院名誉教授、西南民族学院兼职教授、中国藏学研究中心副总干事等职。1993年5月6日圆寂,享年80岁。

      [1]1940年,五世嘉木样从西藏学经返寺后,调整和改革拉卜楞寺的组织机构,期间在土登颇章建立了一个僧人学校,后由国民政府教育部直接管理,改名拉卜楞寺青年喇嘛职业学校。

      毛尔盖•桑木旦大师一生著作颇丰,主要有:

      《藏文文法概论》(བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་སྤྱི་རྣམ་བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས།)

      《因明学入门》(ཤེས་བྱའི་རྣམ་གྲངས་བློ་གསལ་རིགས་སྒོ།)

      《藏文语法评论》(བརྡ་སྤྲོད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན།)

      《藏族史•齐乐明镜》(བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀུན་དགའི་མེ་ལོང་།)

      《藏族文化发展简史》(བོད་དུ་རིག་གནས་དར་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་བཤད་པ།)

      《格萨尔其人》(གླིང་སེང་ཆེན་གྱི་བྱུང་བ་མདོར་བསྡུས།)

      《诗镜论注释》(དབྱངས་ཅན་ཞལ་ལུང་ཉི་མ་འབུམ་གྱི་འོད་ཅན་ཞེས་བྱ་བའི་འབྲུ་འགྲེལ་ཡང་གསལ་སྣང་མཛོད།)

      《梵文妙音声明论注疏—月光》(དབྱངས་ཅན་སྒྲ་མདོའི་ཚིག་འགྲེལ་ཟླ་བའི་འོད་ཟེར།)

      《俱舍论注释》(བསྡུས་དོན་ཆོས་མངོན་རྒྱ་མཚོར་འཇུག་པའི་གྲུ་གཟིངས་ཀྱི་ཚིག་འགྲེལ་ཚིག་དོན་རབ་གསལ།)

      《杰尊久美成列嘉措传》(རྗེ་བཙུན་འཇིགས་མེད་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་བོའི་རྣམ་པར་ཐར་བ་དད་པའི་པདྨོ་བཞད་པའི་བདེན་གཏམ་ཉི་མ་གཞོན་ནུ།)

      《老少宇妥•永丹贡布传》(གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར།)

      《大仓寺志》(སྟག་ཚ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་བཟང་གླིང་གི་གདན་རབས་དོན་ལྡན་ལྷའི་རོལ་མོ།)

      《论塔博人族属问题》(དྭགས་པོའི་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར།)

      《塔博人族属问题之我见》(དྭགས་པོའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ལྟ་སྟངས་བཤད་པ།)

      《隐语、谜语辨析》(གབ་ཚིག་དང་ཁེད་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བརྗོད་པ།)

      《藏文扫盲课本》

      据不完全统计,毛尔盖•桑木旦大师有近20部专著和数十篇论文,现已汇编成6卷本的《毛尔盖•桑木旦全集》,由四川民族出版社于2009年出版。